Niekorzystne rozporządzenie mieniem

Niekorzystne rozporządzenie cudzym mieniem

Z treści Pana pytania wynika, iż Pana znajomy – w mojej ocenie – popełnił czyn, o którym mowa w art. 286 Kodeksu karnego.

„Art. 286. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”.

Głównym motywem działania sprawcy tego rodzaju przestępstwa jest uzyskanie korzyści majątkowej w drodze doprowadzenia innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez wprowadzenie jej w błąd albo wyzyskanie błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranej czynności.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż wprowadzenie w błąd polega na tym, iż sprawca tegoż czynu własnym, podstępnym zachowaniem, zabiegami doprowadza pokrzywdzonego do mylnego wyobrażenia o określonym stanie rzeczy (np. co do wartości przedmiotu, cech sprzedawanego lub nabywanego towaru, możliwości uzyskania korzyści z zawartej transakcji).

Niekorzystne rozporządzenie mieniem jako skutek oszustwa 

Zgodnie z treścią wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 2000 r. (sygn. akt V KKN 207/00) „niekorzystne rozporządzenie mieniem, jako skutek oszustwa, ogólnie rzecz ujmując, oznacza pogorszenie sytuacji majątkowej pokrzywdzonego, chociaż nie musi polegać na spowodowaniu efektywnej szkody. Termin »mienie« używany jest w znamionach przestępstwa oszustwa jako synonim majątku, a więc całokształtu sytuacji majątkowej danego podmiotu”.

Aby udowodnić oszustwo, należy przede wszystkim wykazać, iż celem działania sprawcy było uzyskanie szeroko pojętej korzyści majątkowej. Nie ma przy tym żadnego znaczenia, czy sprawca chce uzyskać korzyść majątkową dla siebie, czy dla innej osoby.

Udowodnienie oszustwa 

Szczegółowa analiza praktyki pozwala postawić tezę, że oszustwo jest przestępstwem trudnym do udowodnienia, a to ze względu na konieczność wykazania zamiaru bezpośredniego kierunkowego – tak co do celu działania, jak i używanych środków. Pogląd taki znalazł również wyraz w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 1973 r. (OSNPG 1974, nr 7, poz. 7). Celem lepszego zobrazowania problemu należy wskazać na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1980 r., zgodnie z którym nie wypełnia znamion tego przestępstwa sam fakt, iż pożyczkobiorca, pomimo upomnień ze strony pożyczkodawcy, nie zwraca pożyczki.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 kwietnia 1999 r. (sygn. akt Aka 48/99) „do przypisania oszustwa konieczne jest ustalenie, że występując o udzielenie pożyczki, kredytu lub innego płatnego świadczenia, sprawca działał z zamiarem jego niezwrócenia lub niespłacenia. Należy dodać, że sam fakt zadłużenia nie może decydować o zamiarze wyłudzenia, a dopiero powiązanie różnych okoliczności związanych z zawieranymi umowami kredytowymi lub innymi transakcjami może pozwolić na wyprowadzenie wniosków o zamiarze oskarżonego”.

Przy przestępstwie oszustwa musi istnieć dobrowolność. Przez dobrowolność należy rozumieć zachowanie, które realizowane jest przez rozporządzającego w wyniku podjęcia przez niego decyzji dotyczącej mienia w oparciu o określone przesłanki, co do których rozporządzający pozostaje w błędzie.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 27 października 1986 r. (sygn. akt II KR 134/86) „nieprawidłowe odzwierciedlenie rzeczywistości w świadomości rozporządzającego mieniem stanowić ma więc rezultat podejmowanych przez sprawcę działań”.

W chwili obecnej może Pan złożyć zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Zawiadomienie takie może zostać złożone zarówno w prokuraturze, jak i komisariacie/ komendzie policji. Odpowiedni do przyjęcia zgłoszenia jest organ ścigania właściwy dla miejsca popełnienia przestępstwa.