Czyj jest rów melioracyjny, gdy jego położenie nie jest zgodne z mapami?

Wszczęcie postępowania rozgraniczającego w trybie administracyjnym

W pierwszej kolejności należałoby ustalić rzeczywisty stan prawny, tj. przez czyją działkę, Pana czy sąsiada, przebiega rów melioracyjny. Można w tym celu rozważyć wszczęcie postępowania rozgraniczającego na podstawie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, Dz.U.10.193.1287 ze zm. (pgk). Postępowanie takie w pierwszej kolejności może być prowadzone w trybie administracyjnym.

Zgodnie z art. 29 ust. 1-3 pgk rozgraniczenie nieruchomości ma na celu ustalenie przebiegu ich granic przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów. Rozgraniczeniu podlegają, w miarę potrzeby, wszystkie albo niektóre granice określonej nieruchomości z przyległymi nieruchomościami lub innymi gruntami. Rozgraniczenia nieruchomości dokonują wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) oraz, w wypadkach określonych w ustawie, sądy.

Rozgraniczenie nieruchomości z urzędu

Uprawnionym do przeprowadzenia rozgraniczenia nieruchomości jest wójt, który dokonuje tego z urzędu lub na wniosek strony. Postępowanie o rozgraniczenie nieruchomości przeprowadza się z urzędu, jeżeli jest brak wniosku strony, a potrzeby gospodarki narodowej lub interes społeczny uzasadniają przeprowadzenie rozgraniczenia (art. 30 ust. 1 i 3 pgk).

W związku z tym może Pan rozważyć wszczęcie takiego postępowania, składając wniosek o jego przeprowadzenie do wójta albo żądając jego wszczęcia z urzędu. W ten sposób zostanie ustalone, że rów melioracyjny przebiega przez Pana działkę, a nie sąsiada.

Zgodnie z art. 31 ust. 1 pgk czynności ustalania przebiegu granic wykonuje geodeta upoważniony przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Spór co do przebiegu linii granicznych

W razie sporu co do przebiegu linii granicznych geodeta nakłania strony do zawarcia ugody. Ugoda zawarta przed geodetą posiada moc ugody sądowej (art. 31 ust. 4 pgk).

Jeżeli nie zawarto ww. ugody, a ustalenie przebiegu granicy nastąpiło na podstawie zebranych dowodów lub zgodnego oświadczenia stron, to wójt (burmistrz, prezydent miasta) wydaje decyzję o rozgraniczeniu nieruchomości. Wydanie decyzji poprzedza:

1. dokonanie przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta) oceny prawidłowości wykonania czynności ustalenia przebiegu granic nieruchomości przez upoważnionego geodetę oraz zgodności sporządzonych dokumentów z przepisami; w wypadku stwierdzenia wadliwego wykonania czynności upoważnionemu geodecie zwraca się dokumentację do poprawy i uzupełnienia;
2. włączenie dokumentacji technicznej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

Strona niezadowolona z ustalenia przebiegu granicy może żądać, w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie, przekazania sprawy sądowi (art. 33 pgk).

Po ustaleniu, przez którą działkę przebiega rów melioracyjny, można określić, kto – Pan czy też sąsiad – jest odpowiedzialny za jego oczyszczanie.

Urządzenia melioracji wodnych

Zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, Dz.U.05.239.2019 ze zm. (upw) do urządzeń melioracji wodnych szczegółowych zalicza się:

1) rowy wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie,

1a) drenowania,

2) rurociągi o średnicy poniżej 0,6 m,

3) stacje pomp do nawodnień ciśnieniowych,

4) ziemne stawy rybne,

4a) groble na obszarach nawadnianych,

5) systemy nawodnień grawitacyjnych i ciśnieniowych
– jeżeli służą celom, o których mowa w art. 70 ust. 1 tej ustawy, czyli melioracjom wodnym polegającym na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz na ochronie użytków rolnych przed powodziami.

Zgodnie z art. 74 ust. 1 upw wykonywanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych należy do właścicieli gruntów.

Do kogo należy obowiązek utrzymywania urządzeń melioracji wodnych?

Również utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych należy do zainteresowanych właścicieli gruntów, a jeżeli urządzenia te są objęte działalnością spółki wodnej – do tej spółki. Jeżeli obowiązek ten nie jest wykonywany, organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego ustala, w drodze decyzji, proporcjonalnie do odnoszonych korzyści przez właścicieli gruntu, szczegółowe zakresy i terminy jego wykonywania (art. 77 upw).

W związku z tym, jeżeli rów melioracyjny spełnia przesłanki określone w art. 73 upw i jest szczególnym urządzeniem wodnym, to jego utrzymanie należy do zainteresowanych właścicieli gruntu.

Zgodnie z poglądem wyrażonym w postanowieniu NSA z dnia 28.08.2008 r., II OW 34/08: „Stosownie do treści art. 77 ustawy – Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 219 ze zm.) w kompetencjach starosty leżą kwestie kontroli utrzymywania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych przez zainteresowanych właścicieli gruntów lub spółek wodnych z możliwością szczegółowego określenia w decyzji szczegółowego zakresu obowiązków tym przedmiotom i terminów ich wykonania”.

Generalnie Prawo wodne wskazuje na obowiązek utrzymania rowu melioracyjnego przez zainteresowanych właścicieli, jednak może on obciążać konkretnego właściciela, przez działkę którego rów ten przebiega.

Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 08.11.1972r., I CR 398/72: „Okoliczność, że rurociąg przebiega przez szereg nieruchomości należących do różnych właścicieli i stanowi z natury rzeczy jedną całość, nie może prowadzić do wniosku, że obowiązek jego konserwacji obciąża niepodzielnie tych właścicieli. Przeciwnie, dopóki władza melioracyjna na podstawie przepisów ustawy z dnia 22 maja 1958 r. o popieraniu melioracji wodnych dla potrzeb rolnictwa (Dz. U. Nr 31, poz. 136) nie wyda odpowiedniej decyzji, dopóty każdy z właścicieli ponosi odpowiedzialność za stan urządzeń melioracji szczegółowej na własnym gruncie”.

Jak ustalić do kogo należy rów melioracyjny?

W związku z tym może Pan rozważyć najpierw wszczęcie postępowania rozgraniczającego w trybie administracyjnym, aby ustalić, że rów melioracyjny przebiega przez Pana działkę. W związku z tym proszę uwzględnić ewentualną konieczność poniesienia kosztów pomiarów geodezyjnych. Skoro rów melioracyjny przebiega przez Pana działkę, to na Panu będzie, co do zasady, spoczywał obowiązek jego utrzymania (chyba że zostanie to określone odmiennie na mocy decyzji wydanej na podstawie art. 77 upr).

Powinny decydować dane dotyczące faktycznego przebiegu rowu melioracyjnego w związku z granicami działki, przez którą przebiega. Jeżeli mieści się on faktycznie w granicach Pana działki, to tak powinno być ujęte w ewidencji gruntów – w oparciu o pomiary geodezyjne Pańskiej działki, na której będzie naniesiony rzeczywisty przebieg rowu melioracyjnego.

Jeżeli granice działki są niesporne, a tylko faktyczny przebieg rowu melioracyjnego, to proszę wykorzystać posiadane dokumenty (m.in. opinię geodety) do wykazania rzeczywistego przebiegu rowu melioracyjnego w toku prowadzonego postępowania. Jeżeli mimo tego będzie wydana decyzja niezgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, to można kwestionować jej zasadność na drodze postępowania administracyjnego. W takim przypadku może Pan również wykazywać posiadanymi dokumentami, że faktycznie rów przebiega przez Pana działkę, mimo że w ewidencji gruntów jest ujęty na działce sąsiada.