Czy mogę wynająć mieszkanie należące do nieletniej córki?

Rozporządzanie składnikiem majątku należącego do małoletniego dziecka

Niestety w przypadku rozporządzenia składnikiem majątku należącego do małoletniego dziecka, które to rozporządzenie przekracza zakres zwykłego zarządu majątkiem, wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego.

Zgodnie bowiem z treścią art. 101 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.

Przez czynności zwykłego zarządu należy rozumieć załatwianie przez rodziców bieżących spraw związanych ze zwykłym korzystaniem z przedmiotów wchodzących w skład majątku małoletniego, utrzymywanie ich w stanie niepogorszonym. Wszystko, co nie mieści się w tych granicach, należy do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Przykładowo do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu należy zaliczyć: odpłatne nabycie składnika majątkowego przez dziecko, zrzeczenie się własności wartościowej rzeczy, ustanowienie na nieruchomości ograniczonego prawa rzeczowego, zaciągnięcie pożyczki w kwocie przekraczającej bieżące potrzeby, zawarcie na czas dłuższy umowy dzierżawy, zrzeczenie się dziedziczenia, odrzucenie spadku, przyjęcie spadku wprost (J. Ignatowicz, Kodeks rodzinny…, red. K. Pietrzykowski, 2010, s. 908–909). W doktrynie i orzecznictwie funkcjonuje pogląd, że o potraktowaniu danej czynności jako czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu decyduje ciężar gatunkowy tej czynności, wartość przedmiotu czynności, skutki w sferze majątku dziecka przy uwzględnieniu dobra dziecka i ochrony jego interesów życiowych (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z 30 kwietnia 1977 r., sygn. akt III CZP 73/76 OSNCP 1978, nr 2, poz. 19, i orzeczenie SN z 17 października 2000 r., sygn. akt I CKN 319/2000, Lexis.pl nr 7297897). Nie ulega wątpliwości, że dana czynność może być różnie oceniana w realiach konkretnej sprawy (H. Ciepła, Zarząd majątkiem dziecka…, s. 38, 39).

Czy zawarcie umowy najmu mieszkania należącego do małoletniego dziecka będzie czynnością przekraczającą zwykły zarząd?

Miernikiem czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu jest ciężar gatunkowy dokonywanej czynności, jej skutków w sferze majątku małoletniego, wartości przedmiotu danej czynności oraz szeroko pojęte dobro dziecka i ochrona jego interesów życiowych. Konsekwencją braku zezwolenia sądu opiekuńczego z art. 101 § 3  jest nieważność dokonanej czynności (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1977 roku).

Reasumując, w opisanym stanie faktycznym w mojej ocenie zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu, stąd wymagana będzie zgoda sądu. Po uzyskaniu tej zgody, która udzielana jest w formie postanowienia, każdy z rodziców jako przedstawiciel ustawowy może dokonać zawarcia stosownej umowy samodzielnie. Wynika to z treści art. 98 § 1 Kodeksu, zgodnie z którym jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.

Oczywiście dziecko po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnej (po osiągnięciu pełnoletności) samodzielnie może rozporządzać swoim majątkiem, bez konieczności uzyskiwania jakiejkolwiek zgody.