Czy dyrektor może zwolnić nauczyciela dyplomowanego?

UWAGA! Poniższy tekst stanowi jedynie fragment dłuższej odpowiedzi.

Zmiany organizacyjne i rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem

Zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela dyrektor szkoły w razie częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje z nim stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny. Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia w trybie określonym w art. 22 ust. 2.

W wyroku z dnia 9 grudnia 1998 r., sygn. akt I PKN 492/98, OSNP 2000, nr 3, poz. 101, Sąd Najwyższy przyjął, że „brak jest przesłanek rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym w trybie art. 20 Karty Nauczyciela, jeżeli pozostali nauczyciele tej samej specjalności mają w planie organizacyjnym szkoły przydzieloną taką liczbę godzin ponadwymiarowych, że możliwe byłoby zatrudnianie zwolnionego nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć”. „Dla oceny istnienia przesłanek określonych w przepisie nie jest istotne, czy zmniejsza się ogólna liczba zatrudnionych nauczycieli, lecz to, czy wszyscy nauczyciele danej specjalności mogą po zmianach organizacyjnych być zatrudnieni w pełnym wymiarze zajęć” (wyrok SN z dnia 6 marca 1998 r., sygn. akt I PKN 529/97, OSNP 1999, nr 4, poz. 122).

(…)

Wydaje się więc, że kryteria doboru winny być postrzegane jako element niezależny od przyczyny ustania w tym sensie, że każde z nich nie stanowi części składowej drugiego, decydujący o zasadności ustania w równiej mierze jak przyczyna, które podlegają kontroli sądowej. Toteż dopuszczalny wydaje się zabieg oceny przyczyny uzasadniającej i weryfikacji jej jako zasadnej w odniesieniu do konkretnego przypadku. Samo bowiem przywołanie przyczyny z art. 20 Karty udowodnienie, że jest ona rzeczywista, obiektywna, ważna nie gwarantuje jeszcze zasadnego ustania stosunku pracy w odniesieniu do konkretnego pracownika. Konieczne jest wstępne przeprowadzenie procesu ocennego przez pracodawcę, czy fakt zaistnienia przyczyny z art. 20 Karty stanowiącej przyczynę uzasadniającą (wymóg formalnoprawny czynności wypowiadającej) rezygnację z pracownika przy wskazanych kryteriach doboru i wytypowaniu podmiotu do zwolnienia, spełni wymóg przyczyny zasadnej w odniesieniu do wskazanego przez pracodawcę pracownika w indywidualnym przypadku. Kryteria doboru stanowią zatem przesłanki w procesie indywidualizacji zasadności rozwiązania stosunku pracy.

Typowanie pracowników do zwolnienia

Zgodzić się należy ze stwierdzeniem przyjętym przez Sąd Najwyższy, że proces porównywania pracowników (w sytuacji typowania pracowników do zwolnienia) możliwy jest jedynie na gruncie takich samych rodzajowo cech podmiotów zatrudnianych. Jednolite kryterium porównania stwarza bowiem szansę prawidłowego prowadzenia tego procesu, wręcz decyduje o dopuszczalności jego przeprowadzenia. Możliwe staje się zatem porównanie chociażby stażu pracy pracowników, a niedopuszczalne konfrontowanie stażu pracy z osiągnięciami dydaktycznymi, chociaż obie przesłanki należą do elementów mieszczących się w kręgu stosunku pracy, jednak stanowią różne kategorie. Nie mogą być porównane, gdyż nie mają wspólnych odniesień, w oparciu o które możliwa byłaby ich ocena.

(…)

Czy urlop dla podratowania zdrowia uchroni przed otrzymaniem wypowiedzenia?

Jeśli więc Pani chce skorzystać z urlopu dla poratowania zdrowia, musi Pani złożyć wniosek o ten urlop przed otrzymaniem wypowiedzenia. Przy czym jeśli zmniejszenie etatu dotyczyć będzie przyszłego roku szkolnego, to urlop dla poratowania zdrowia nawet udzielony teraz do lutego 2016 roku, nie będzie Pani chronił przed otrzymaniem wypowiedzenia w maju 2015 r.

Zgodnie z art. 73 Karty Nauczyciela nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po przepracowaniu co najmniej 7 lat w szkole, dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania zdrowia, w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia, w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku.

Do okresu siedmioletniej pracy w szkole wlicza się okresy czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby oraz urlopu innego niż wypoczynkowy, trwające łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy. W przypadku okresu niezdolności do pracy i urlopu trwających dłużej niż 6 miesięcy wymagany okres pracy przedłuża się o ten okres.

Okres siedmioletniej pracy w szkole, uzasadniający prawo do urlopu, powinien przypadać bezpośrednio przed datą rozpoczęcia urlopu dla poratowania zdrowia. Wymóg siedmioletniego okresu pracy w szkole dotyczy udzielenia pierwszego urlopu dla poratowania zdrowia.

Emerytura dla nauczyciela

Zgodnie z art. 88 Karty „nauczyciele mający trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich – dwudziestopięcioletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, mogą – po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy – przejść na emeryturę”.

Nauczyciele spełniający warunki określone wyżej mogą przejść na emeryturę również w wypadku rozwiązania stosunku pracy lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Do okresu 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, o którym mowa wyżej, zalicza się także okres skierowania, na podstawie odrębnych przepisów, do pracy pedagogicznej za granicą.

Podstawę wymiaru emerytury lub renty dla nauczyciela zatrudnionego w systemie oświaty i wychowania, przechodzącego na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, ustala się na zasadach ogólnych, z tym że do podstawy tej wlicza się również wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, dodatki, świadczenia w naturze, jeśli ze świadczeń tych nauczyciel nie korzysta po przejściu na emeryturę lub rentę, oraz wszystkie nagrody uzyskane przez nauczyciela za osiągnięcia zawodowe w okresie, z którego wynagrodzenie stanowi podstawę wymiaru emerytury lub renty. (…)

Informujemy, że świadczymy pomoc prawną z zakresu przedstawionej tematyki.